Ured za veterinarstvo Bosne i Hercegovine obavijestio je proteklih dana sve nadležne institucije u entitetima i Brčko distriktu te u kantonima Federacije o pojavi visokopatogene influence ptica u istočnoj Evropi, sa mogućnošću da se ona uskoro pojavi i u Bosni i Hercegovini i susjednim državama.

Ptičija ili kokošija gripa (Avijarna influenca A. I. - klasična kuga peradi) prijavljena je u Češkoj, Mađarskoj, Poljskoj, Rumuniji, Slovačkoj i Ukrajini te postoji opravdana sumnja da će se tokom narednih sedmica širiti i ka ostatku Evrope, navodi se u informaciji koju objavljuje Institut za zdravlje i sigurnost hrane Zenica.

Zbog navedenog, iz ovog instituta preporučuju vlasnicima farmi peradi da pooštre biosigurnosne mjere na farmama (dezinfekcione barijere, korištenje zaštitne radne odjeće - maske za zaposlene na farmama, pojačana kontrola ulaza u objekte, lična higijena zaposlenih i sprečavanje kontakta divlje s domaćom peradi).

Stroga kontrola

Veterinari i veterinarske stanice nadležne za te objekte trebaju provjeriti stanje i provedbu biosigurnosnih mjera. Veterinarski inspektori će, u slučaju sumnje na prisustvo influence peradi, postupati u skladu s odredbama odluka o zaraznim bolestima životinja i Pravilnika o mjerama za suzbijanje i kontrolu influence ptica, kao i ostalih propisa koji su na snazi i kojima je regulirana ova oblast, navode iz Instituta. 

Izuzetno je bitno da sva lovačka društva ili lovci sve pronađene uginule divlje ptice dostave Veterinarskom fakultetu u Sarajevu, kao referentnoj instituciji za provjeru, na laboratorijsko testiranje radi potvrđivanja ili isključivanja sumnje na ovu bolest.

Avijarna influenca je virusna akutna bolest domaćih i divljih ptica, veoma rijetko sisara, a pod određenim uvjetima može da oboli i čovjek. Bolest kod peradi može imati blaži tok u vidu blagih respiratornih infekcija i pada nosivosti jaja ili maligni tok u vidu respiratornih poremećaja, prestanka nosivosti, gastrointestinalnih i nervnih poremećaja i naglog uginuća ptica u visokom procentu.

Glavni izvori infekcije za domaće kokoši i ćurke su divlja plovna/vodena perad, koja su i prirodni rezervoar virusa, a same ne pokazuju simptome bolesti. Ovi niskopatogeni virusi iz rezervoara prelaze na veoma osjetljive vrste domaće peradi, kod njih prouzrokuju pojavu blagih simptoma te kroz niz prenošenja u novim domaćinima virus gripe mutira i može da pojača svoju patogenost te da postane visoko patogen.

Pored direktnog prenošenja, kod sisara je značajan i indirektni način prenošenja preko vode koja je kontaminirana virusima i preko predmeta. Čovjek, također, može biti potencijalni domaćin za viruse ptičije gripe.

Inkubacija bolesti kod ptica traje od nekoliko sati do pet dana, a u pojedinačnim slučajevima oboljenja u jatu može trajati i do dvije sedmice. Mortalitet u toku nekoliko dana može da bude i do 100 posto. Oboljele kokoši prestaju uzimati hranu, nevesele su, veoma malaksale i pospane, krila su im spuštena, oči poluzatvorene i slabije reagiraju na okolinu.

Kao neophodne mjere, u INZ-u navode da je veoma bitno spriječiti kontakt domaćih i divljih ptica, što nije lako (preporučuje se držanje domaće peradi zatvorenom). Potrebno je pooštriti kontrolu ulaza osoba u objekte sa peradi, zaposlenici na farmama moraju da koriste zaštitnu radnu odjeću i obuću i vode računa o ličnoj higijeni.

- Zaštititi hranu za perad i vodu od divljih ptica, posebno onih koje su uobičajene na farmama, kao što su golubovi, vrapci i slično, jer one u prirodi mogu imati kontakt s divljom plovnom peradi. Sprečavati kontakt domaće peradi s drugim domaćim i divljim životinjama. U slučaju da se influenca pojavi, neophodno je da se izolira cjelokupna populacija ptica, a zatim da se sve jedinke, oprema i otpad koji su bili u kontaktu s oboljelim jedinkama, neškodljivo uklanjaju. Na farmama se provode rigorozne mjere dezinfekcije. Ograničavanje i zabrana kretanja žive peradi unutar jednog regiona veoma je značajna mjera kontrole i sprečavanja širenja infekcije, kao i zabrana korištenja opreme iz jedne farme u drugoj. Sumnjiva jata drže se izolirana i posmatraju se četiri sedmice -  kažu iz Instituta.

Neophodna je stroga kontrola ugroženog područja, kao što je kontrola kretanja ljudi, vozila, dezinfekcija i uništavanje inficiranih i uginulih životinja. Nema učinkovite vakcine protiv ove bolesti. Nema specifičnog tretmana i terapije. Za vrijeme epidemije, za sprečavanje širenja zaraze potrebne su stroge mjere izolacije i karantina.

Sve objekte i prostorije u kojima je držana perad, potrebno je dezinficirati, a kontaminirano zemljište dekontaminirati kaustičnom sodom. Virus mjesecima preživi u suhoj krvi i tkivima, ali ga temperatura od 83 Celzijeva stepena  uništava za pet minuta. Može preživjeti skoro dvije sedmice u leševima ptica i peradi, ali ga ubija sunčeva svjetlost. Mjesecima može preživjeti u hladnom i mračnom prostoru bez prisustva kisika.

Veliki gubici

Preventivno, ali i kod utvrđivanja bolesti, vlasnici i držaoci peradi treba da sarađuju s veterinarskom službom. Od domaće peradi, najosjetljivije su kokoši i ćurke, dok se kod pataka i gusaka bolest pojavljuje u blažoj formi. Divlje ptice koje žive uz vodu, posebno divlje patke, često su otporne na bolest i rijetko pokazuju kliničke znakove bolesti, ali mogu biti rezervoar virusa koji izlučuju u vanjsku sredinu i time predstavljaju glavnu opasnost za širenje bolesti na domaću perad.

Kad se pojavi kod domaće peradi, bolest dovodi do velikih ekonomskih gubitaka po gazdinstvo i samu državu koji su uvjetovani uginućima i obaveznim neškodljivim uklanjanjem oboljelih jata, zabranom kretanja peradi i zabranom prometa proizvoda porijeklom od peradi.

Preporuke agencija za hranu potrošačima je da meso i proizvodi od peradi s kojima se ispravno rukuje i dobro se termički obrađuju, ne predstavljaju opasnost za ljudsko zdravlje. Pridržavanje dobre higijenske prakse uključuje pranje ruku toplom vodom i sapunom najmanje 20 sekundi prije i poslije pripreme hrane, izbjegavanje unakrsne kontaminacije odvajanjem sirovog mesa i proizvoda od ostale hrane, pranje opreme i površina za pripravljanje hrane vrućom vodom i deterdžentom, tj. upotreba uobičajenih sredstava za higijenu domaćinstva i dezinficijensa. Temperatura termičke obrade peradi pri kuhanju treba biti iznad 75, a pri pečenju minimalno 180 stepeni, navodi se iz Instituta za zdravlje i sigurnost hrane Zenica.