Dva metra visoka bronzana figura s likom ratnog zločinca i balkanskog kasapina Slobodana Miloševića odnedavno je u Moskvi.

U tom gradu se uža porodica bivšeg diktatora sklonila nakon što je Miloševićev režim svrgnut 2000. godine poslije decenije vlasti.

Postavljanje spomenika najavili su "Noćni vukovi", bajkerska organizacija koja je na udaru zapadnih sankcija zbog veza s predsjednikom Rusije i podrške invaziji na Ukrajinu.

Međutim, svoj doprinos postavljanju spomenika Miloševiću, koji zbog smrti nije dočekao presudu Haškog tribunala, dali su i pojedinci u Srbiji, među kojima i poslanik vladajuće koalicije.

Spomenik balkanskog krvnika, koji je preminuo u pritvoru Haškog tribunala tokom suđenja za ratne zločine na prostoru bivše Jugoslavije, privremeno je postavljen ispred sjedišta "Noćnih vukova" u Moskvi.

Inicijativa za podizanje spomenika potekla je iz Rusije.

Transport je osiguralo udruženje "Naša Drina", na čijem je čelu poslanik Igor Braunović iz Socijalističke partije Srbije (SPS), koalicionog partnera vladajuće Srpske napredne stranke (SNS).

SPS je ujedno i stranka na čijem čelu je bio Slobodan Milošević, a koja je nakon njega učestvovala u vlasti u Srbiji sa demokratskim i proevropskim strankama.

Ipak, najviši zvaničnici SPS-a nikada se nisu ogradili javno od zaostavštine Miloševića i svake godine na dan njegove smrti posjećuju njegov grob u Srbiji.

Poslanik SPS-a Igor Braunović, ujedno je i na čelu poslaničke grupe prijateljstva s Rusijom, a vodi i državno preduzeće "Srbijašume".

Na pitanje Radija Slobodna Evropa (RSE) o njegovoj ulozi u postavljanju spomenika Miloševiću, Braunović je naveo da je njegovo udruženje "Naša Drina" obezbijedilo transport spomenika, koji je izrađen u Subotici na krajnjem sjeveru Srbije.

- A "Noćni Vukovi" potrudili su se da bezbjedno stigne od Subotice do Aerodroma Nikola Tesla (u Beogradu) i u Moskvi do sjedišta "Noćnih Vukova" - naveo je Braunović, koji je ove godine privukao pažnju lokalnih medija slikajući se u odjeći s istaknutim simbolom podrške invaziji na Ukrajinu.

Gdje je postavljen spomenik

Braunović je rekao da je privremeno boravište spomenika trenutno ispred centrale "Noćnih vukova". On je najavio mogućnost da će spomenik Miloševiću biti postavljen na Trgu Evrope u Moskvi.

- Razmatra se i da bude postavljen preko puta ambasade Sjedinjenih Američkih Država - dodao je Braunović.

Najava da bi Miloševićev spomenik mogao biti podignut ispred diplomatskog predstavništva SAD u Moskvi dolazi u trenutku kada su odnosi Vašingtona i Kremlja na najnižoj tački od kraja Hladnog rata, zbog agresije koju je Rusija pokrenula na Ukrajinu februara 2022. godine.

Prema riječima Braunovića naručilac spomenika je u ime Rusije Sergej Abišev, prvi čovjek ruskog nevladinog Instituta za održivi razvoj naselja. U biografiji Abiševa koja se može pronaći na internetu se navodi da je trenutno zaposlen u ruskom Ministarstvu energetike a da je ranije bio prvi zamjenik gradonačelnika Nižnjeg Novgoroda.

Abišev nije bio dostupan za pitanja RSE, a nisu ni poznate njegove veze sa Srbijom ili razlozi zbog kojih je naručio spomenik Slobodanu Miloševiću.

Od Munka do Miloševića

Skulptura prikazuje Miloševića kako u ruci drži masku koja podsjeća na lice sa čuvene slike "Krik", norveškog slikara Edvarda Munka (Edward Munch, 1863 – 1944.)

Otkrivanju spomenika ispred sjedišta "Noćnih vukova" prisustvovao je i Marko Milošević, sin ratnog zločinca.

Dva dana nakon što je njegov otac u Petooktobarskoj revoluciji zbačen sa vlasti, Marko Milošević je otputovao u Rusiju, gdJe je dobio politički azil, kao i njegova majka, Mirjana Marković.

Od tada je ovo bilo njegovo prvo pojavljivanje u javnosti.

Protiv Marka Miloševića je početkom dvijehiljaditih u Srbiji bila pokrenuta istraga zbog šverca cigareta. Sudilo mu se za prebijanje dvojice članova opozicionog pokreta "Otpor" 2000. godine u Požarevcu.

Postupak je trajao do 2013. godine, kada je nastupila zastarjelost.

Vajar Dragan Radenović kaže za RSE da je skulpturu izradio nakon što je dobio poziv za učešće na konkursu koji je organizovala ruska Asocijacija za održivi razvoj.

On dodaje da se ne bavi politikom i da je u svom djelu iznio svoj pogled na Miloševića, koristeći i dobro poznato lice iz Munkovog "Krika".

- Ja sam taj lik iskoristio da ga stavim u ruku Slobodanu Miloševiću. Prije toga sam se sjetio da je on u jednom od svojih poslednjih govora pred smrt govorio o mogućnosti koja eventualno čeka istočne zemlje zbog toga što je zapadni svijet krenuo veoma agresivno prema istoku - kaže Radenović.

On dodaje da ne zna ko je neposredni finansijer ovog projekta, a da je za samo uređenje prostora na kojem će spomenik biti postavljen zadužen Grad Moskva.

Radenović u svojoj dugoj karijeri potpisuje i skulpturu posvećenu Vitaliju Čurkinu, bivšem predstavniku Ruske Federacije u Ujedinjenim nacijama, kao i statuu posvećenu Stivu Džobsu, osnivaču američke kompanije "Apple".

Ratovi, sankcije, hiperinflacija, bombardovanje

Pod vlašću Slobodana Miloševića Srbija je zbog agresije na BiH i Hrvatsku bila izložena velikim međunarodnim sankcijama, koje su dovele do nestašice hrane, restrikcija struje i ogromne hiperinflacije.

Zbog represije koju je Miloševićev režim sprovodio nad Albancima na Kosovu, koje je tada bilo u sastavu Srbije, NATO je 1999. pokrenuo bombardovanje koje je trajalo 78 dana.

Autoritarni režim, duboka ekonomska kriza, sankcije i međunarodna izolacija izazivali su višegodišnje proteste opozicije i građana u Srbiji. Miloševićev režim smijenjen je u Petooktobarskoj revoluciji.

Nova demokratska vlast ga je 2001. izručila Haškom tribunalu, gdje mu se sudilo za ratne zločine i zločine protiv čovječnosti na Kosovu i u Hrvatskoj i za genocid i ratne zločine u Bosni i Hercegovini tokom rata devedesetih.

Svi ovi ratovi vođeni su u periodu kada je Slobodan Milošević bio najmoćniji čovjek u tadašnjoj Saveznoj Republici Jugoslaviji, u okviru koje su bile Srbija i Crna Gora.

Milošević je marta 2006. preminuo u pritvoru Tribunala u Holandiji, ne dočekavši kraj suđenja.

Spomenik - veza i sa Srbijom danas

Zoran Lutovac, predsjednik opozicione Demokratske stranke i narodni poslanik, kaže za RSE da je Srbija pod Miloševićevom vlašću imala ogromnu štetu i negativan imidž u svijetu od kojeg je bila izolovana međunarodnim sankcijama.

- Ovo postavljanje spomenika vidim kao jednu vrstu kopče između onih strana u Rusiji i Srbiji koji pokušavaju da Srbiju odvoje od onoga što je Srbija izabrala svoj strateški put, a to su evropske integracije - kaže Lutovac, čija stranka je devedesetih bila jedna od vodećih opozicionih partija Miloševićevom SPS-u.

Prema njegovim riječima, u Srbiji je na djelu svojevrsna revizija lika i djela Slobodana Miloševića, s obzirom na do da su ljudi koji su bili dio njegovog režima predugo na vlasti.

Miloševićeva stranka se nakon Petog oktobra vratila kao koalicioni saveznik Demokratske stanke 2008. godine. Od tada je SPS nastavio da učestvuje u vlastima u Srbiji, i nakon pada demokrata i dolaska Srpske napredne stranke 2012. godine do danas.