NA DANAŠNJI DAN

Dubravko Lovrenović: 68. godišnjica rođenja bh. historičara

Danas je petak, 30. avgust/kolovoz 2024. godine, do kraja godine preostala su još 124 dana

Dubravko Lovrenović. N1info.ba

I. P.

30.8.2024

Na današnji dan 1956. godine, u Jajcu je rođen Dubravko Lovrenović, bosanskohercegovački historičar. Bio je redovni profesor na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, Odsjek za historiju, zamjenik ministra obrazovanja, nauke, kulture i sporta u Vladi Federacije BiH od 2001. do 2003., voditelj Centra za istraživanje historije pri Međunarodnom forumu "Bosna" iz Sarajeva, član Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH i član Komisije za saradnju s UNESCO-om.

Školsku godinu 2001./2002. proveo je kao gostujući profesor u Centru za napredna istraživanja Univerziteta Yale, u SAD. Za dopisnog člana Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine izabran je 2012. godine.

Naučni rad

Lovrenovićev naučni rad prošao je kroz nekoliko faza u kojima je objavio ukupno sedam knjiga i više od šezdeset stručnih radova. Dok se bavio istraživanjima za magistarski rad, objavio je nekoliko priloga u vezi s odnosima Bosanskog kraljevstva, a rad na doktorskoj disertaciji kulminirao je monografijom “Na klizištu povijesti. Sveta kruna ugarska i Sveta kruna bosanska 1387-1463”. Bio je koautor fotomonografije “Jajce – središte i margina povijesti i ljepote”.

U posljednjim godinama života posebnu energiju uložio je u zaštitu i istraživanje bosanskih srednjovjekovnih nadgrobnih spomenika – stećaka. Osim činjenice da je bio ključna osoba u uspješno okončanom projektu uvrštavanja stećaka na UNESCO-ovu listu zaštićene svjetske baštine, objavio je i monografiju “Stećci – bosansko i humsko mramorje srednjeg vijeka”, koja je doživjela više izdanja. 

Kleopatra. 7dnevno.hr

Ubila se egipatska kraljica Kleopatra

30. pr. n. e. - Egipatska kraljica Kleopatra ubila se nakon što su snage Gaja Julija Cezara Oktavijana Avgusta potukle trupe njenog muža, rimskog vojskovođe Marka Antonija. Na prijesto je došla u 17. godini, 51. prije nove ere, i vladala je s maloljetnim bratom Ptolomejem XIII, za koga je bila udata. Brat-muž potom ju je svrgnuo s prijestolja, a vlast joj je vratio osvajač Egipta rimski vojskovođa Gaj Julije Cezar. Tada je vladala s drugim maloljetnim bratom - Ptolomejem XIV, čija je, također bila žena, ali i Cezarova ljubavnica, kome je rodila sina Cezariona. Kad je u Egipat došao Marko Antonije, pridobila je i njega i uspjela da obezbijedi upravu za svoje sinove.

1748. - Rođen francuski slikar Žak Luj David (Jacques-Louis), osnivač i glavni predstavnik klasicizma, član Konventa i dvorski slikar Napoleona Bonaparte. Radio je historijske kompozicije i portrete. Vaspitavan na antičkim uzorima, njegovao je virtuozan crtež, a portretima je postigao vanrednu neposrednost izraza. Djela: "Zakletva Horacija", "Napoleonovo krunisanje", "Porodica Žerar", "Ubijeni Mara", "Gospođa Rekamje".

1797. - Engleska književnica Meri Volstounkraft Šeli (Mary Wollstonecraft Shelley), supruga pjesnika Persija Biša Šelija (Percy Bysshe), rođena je na današnji dan. Najpoznatija je po romanu "Frankeštajn ili moderni Prometej", pisanom u duhu "gotskih" priča strave i užasa. Ostala djela: romani "Posljednji čovjek", "Lodor".

1852. - Rođen Jakobus Henrikus van 't Hof (Jacobus Henricus van 't Hoff), nizozemski fizikohemičar i organohemičar. Bio je univerzitetski profesor hemije, mineralogije i geologije u Amsterdamu, zatim profesor Pruske akademije nauka u Berlinu. Godine 1874., neovisno o A. Le Belu, objavio je koncepciju trodimenzijske strukture organskih spojeva, koja se zasniva na predodžbi prema kojoj ugljikov atom može tvoriti četiri jednostruke hemijske veze usmjerene prema vrhovima tetraedra i koja je omogućila objašnjenje optičke aktivnosti hemijskih spojeva. Bio je to temelj daljnjeg razvoja savremene stereohemije. Istraživao je i brzine hemijskih reakcija, hemijsku ravnotežu, elektrolitsku disocijaciju, izveo jednadžbu za osmotski tlak (van’t Hoffov zakon) i uveo pojam hemijskog afiniteta. Prvi je dobitnik Nobelove nagrade za hemiju, 1901. godine.

1871. - Novozelandski fizičar Ernest Raterford (Rutherford), dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1908., jedan od utemeljitelja moderne atomske teorije, rođen je na današnji dan. Od 1898. do 1907. bio je univerzitetski profesor u Montrealu, potom u Mančesteru do 1919. i do smrti u Kembridžu, gdje je bio i direktor laboratorije "Kevendiš". 

Ivo Vojnović. Prigorski.hr

Umro Ivo Vojnović, začetnik moderne hrvatske drame

1929. - Umro Ivo Vojnović, začetnik moderne hrvatske drame, često nazivan i posljednjim velikim dubrovačkim piscem. U književnosti se javio 1880., kada mu je August Šenoa, tada urednik časopisa “Vijenac”, objavio pripovijetku “Geranium”. Uslijedila je pripovijetka “Perom i olovkom”, 1884., te kraći roman “Ksanta”, 1886. Između 1891. i 1901. nastale su pjesme iz zbirke “Lapadski soneti”. Dva soneta iz te zbirke, “Prelude” i “Na Mihajlu”, uokviruju njegovu “Dubrovačku trilogiju”, najpoznatiji dramski kompleks koji obuhvata drame “Allons enfants”, “Suton” i “Na taraci - kronika o propasti Dubrovačke Republike”. Njegov dramski prvjenac “Psyche”, 1889., označio je zaokret kako u hrvatskom pozorištu, tako i u književnosti.

1935. - Preminuo francuski pisac Anri Barbis (Henri Barbusse), propovjednik općeg bratstva i radničke solidarnosti. Učestvovao je u Prvom svjetskom ratu kao dobrovoljac, ali se ubrzo razočarao, izrazivši ogorčenost u romanu "Oganj" u kojem je opisao stravičnu sliku rata i digao glas u odbranu mira. Tim djelom je snažno utjecao na pisce antiratnih romana u Evropi. Poslije rata se kao romansijer i publicista borio za napredne političke i socijalne ideje. Ostala djela: romani "Pakao", "Svjetlost", zbirka pjesama "Tugovanke".

1940. - Umro engleski fizičar Džozef Džon Tomson (Joseph John Thomson), predsjednik Kraljevskog društva u Londonu, profesor Univerziteta u Kembridžu, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1906. Otkrio je 1897. elektron, također i atomističku strukturu elektriciteta i dao naučni osnov provođenja elektriciteta kroz gasove.

1969. - U Trebinju rođen Nebojša Glogovac Neša, srbijanski filmski, televizijski i pozorišni glumac. Porodica mu se rano preselila u Pančevo, a do smrti je živio u Beogradu. Ostvario je briljantne uloge u filmu “Bure baruta”, te serijama “Porodično blago” i “Južni vetar”. Preminuo je od raka pluća, 9. februara 2018., u 49. godini života.

Kameron Mišel Dijaz. Wikipedia.org

Rođena američka glumica Kameron Dijaz

1972. - Rođena Kameron Mišel Dijaz (Cameron Michelle Diaz), američka glumica. Iako bez glumačkog iskustva, 1994. godine debitirala je na filmu “Maska” glavnom ženskom ulogom uz Džima Kerija (Jim Carrey). Nakon nekoliko uloga u nezavisnim i niskobudžetnim filmovima popularnost joj je skočila 1998. godine, kada je odigrala glavnu ulogu u romantičnoj komediji “Svi su ludi za Mary”. Dvije godine kasnije igrala je glavnu ulogu u “Čarlijevim anđelima”.

1992. - Počinjen prvi masakr na Alipašinom Polju. Tokom agresije na BiH, od 1992. do 1995. godine, agresorske snage su počinile više masakara nad lokalnim stanovništvom, ne samo u glavnom gradu, nego na cijeloj teritoriji Bosne i Hercegovine. "Masakri na Alipašinom Polju" je naziv za nekoliko masakara počinjenih od srpske vojske (VRS i JNA) tokom opsade Sarajeva.

Prvi masakr na Alipašinom Polju se dogodio 30. avgusta 1992. godine, na Trgu solidarnosti do broja 14 (pijaca), kada je granata ispaljena sa srpskih položaja ubila jedanaest civila.

1993. - Umro Miloš Žutić, srbijanski filmski i pozorišni glumac. Osim zapaženih uloga, ostao je upamćen kao „narator“ u mnogim filmovima i serijama. Bio je muž Svetlane Bojković i otac Katarine Žutić, obje glumice. Od 1994. godine dodjeljuje se „Nagrada Miloš Žutić“ za najbolje glumačko ostvarenje u protekloj pozorišnoj sezoni.

1995. - Započela vojna intervencija NATO-a u BiH. Operacija Namjerna sila (Operation Deliberate Force) bila je vojna intervencija međunarodne zajednice, predvođena NATO-om i SAD, koja je imala cilj da onemogući vojni arsenal Srba u ratu u Bosni i Hercegovini, a koji su prijetili i/ili napadali UN-ove ” sigurnosne zone ” u BiH. Operacija je počela oko 2:00 sata 30. augusta 1995. godine, a završena je 20. septembra 1995. godine. U intervenciji je bilo uključeno gotovo 400 aviona i 5000 ljudi iz 15 zemalja svijeta. Tokom operacije izvršeno je 3.515 letova protiv 338 ciljeva. Avioni koji su učestvovali u operaciji su letjeli iz vojne baze u Italiji i s američkog nosača aviona “Theodore Roosevelt”. Gotovo 68 posto bombi korištenih u operaciji su bile tipa ”precizno navođene municije”.

Čarls Bronson. IMDb.com

Umro slavni američki glumac Čarls Bronson

2003. - Umro Čarls Bronson (Charles Bronson), slavni američki glumac tatarskog porijekla, najpoznatiji po ulogama "teških momaka", policijskih inspektora, revolveraša i osvetnika. U svojoj 50-godišnjoj karijeri Bronson je ostvario više od 160 uloga u filmovima i televizijskim serijama. Kako je izgledao kao mistik, često su mu nudili uloge ljudi takvog porijekla. Najpoznatiji filmovi su mu “Sedmorica veličanstvenih”, “Veliki bijeg”, “Bilo jednom na Divljem zapadu”, “Dvanaestorica žigosanih”, te serijal “Smrtonosna želja”. Za Bronsona je čuveni režiser Serđo Leone (Sergio) izjavio da je on "najbolji glumac s kojim je ikad radio".

2006. - Preminuo egipatski pisac Nagib Mahfuz, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1988. godine. Mahfuz je objavio više od 40 novela i 30 scenarija. "Kairska trilogija" je proglašena remek-djelom. Godine 1959., objavio je djelo "Children of Gebelawi" koje je zbog bogohulnosti bilo zabranjeno u Egiptu. Upravo je ta knjiga smatrana razlogom atentata na Mahfuza 1994. godine, nakon kojeg je on bio pod stalnom pratnjom tjelesnih čuvara.

Vlasnik autorskih prava © avaz-roto press d.o.o.
ISSN 1840-3522.
Zabranjeno preuzimanje sadržaja bez dozvole izdavača.