Specijalno plovilo, brod-baza za protivminske ronioce “Pluton“ Ratne mornarice Francuske, uplovio je u crnogorske teritorijalne vode i obavljao snimanja dijela crnogorskog podmorja višesnopnim sonarom u potrazi za potonulim objektima od interesa za francusku RM. “Vijesti“ nezvanično saznaju da je francuski brod, u stvari, u misiji potrage za olupinom francuske podmornice “Monge“ koja je u južnom Jadranu stradala tokom Prvog svjetskog rata.
Iako je njihov formalni domaćin Ministarstvo odbrane, kao jedan od učesnika pojavljuje se i državna firma Regionalni centar za obuku ronilaca za podvodno deminiranje (RCUD). Dobro upućeni izvor “Vijesti“ tvrdi da je upravo RCUD navodno Francuzima “servirao“ tobožnju poziciju na kojoj se, prema saznanjima te firme, nalazi olupina, iako se zna da ona nije na tom mjestu.
"Pluton“ je ratni brod deplasmana 490 tona, dug je 41,6 i širok 7,5 metara. Naoružan je topom kalibra 20 mm i dva mitraljeza kalibra 12,7 mm, ali je njegova uloga prvenstveno borba protiv na dnu ležećih protivbrodskih mina, zbog čega je opremljen posebno osjetljivim sonarima visoke rezolucije, ali i tzv. tegljenim sonarom promjenjive dubine, te specijalnim daljinski upravljanim ronilicama-dronovima za protivminska dejstva i istraživanje podmorja.
Osim 15 članova redovne posade, “Pluton“ nosi i 12 posebno obučenih protivminskih ronilaca, kao i dva ljekara-specijaliste hiperbarične medicine, a opremljen je i ronilačkom opremom i hiperbaričnom komorom. Iz Ministarstva odbrane Crne Gore juče su “Vijestima“ saopštili da “Pluton“ u unutrašnjim morskim vodama s usidrenjem u Kotoru i uplovljavanjem u luku Bar, boravi “u cilju unapređivanja bilateralne odbrambene saradnje između Crne Gore i Republike Francuske“.
- Tokom boravka u unutrašnjim morskim vodama planirano je da brod ‘Pluton’ vrši istraživanja u naučne svrhe i obavljanja hidrografskog premjera morskog dna i morskog podmorja Crne Gore. U realizaciju navedenih aktivnosti uključeni su ronioci Regionalnog centra za podvodno deminiranje i obuku ronilaca RCUD, kao i predstavnici Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne Gore. Mornarica Vojske Crne Gore će pružiti podršku prilikom realizacije ovih aktivnosti - kazali su iz Ministarstva.
Napomenuli su da je za izdavanje odobrenja za obavljanje istraživanja, snimanja i hidrografski premjer morskog dna, po Zakonu o moru, nadležno ministarstvo za poslove prosvjete i nauke.
- Na osnovu zahtjeva Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta, Ministarstvo odbrane je dalo saglasnost za izdavanje odobrenja za realizaciju navedenih aktivnosti“, ističu u resoru koji vodi ministarica Olivera Injac uz napomenu da misiji “Plutona“ u našim vodama Mornarica VCG “pruža punu podršku angažovanjem pučinskog remorkera PR-41 ‘Orada’ i uz učešće Bataljona za borbenu podršku.
“Vijesti“ nezvanično saznaju da je francuski lovac mina-brod baza protivminskih ronilica, ovdje u misiji potrage za olupinom francuske podmornice “Monge“ koja je u južnom Jadranu stradala tokom Prvog svjetskog rata i na kojoj je tom prilikom, poginuo njen komandant, danas jedan od francuskih nacionalnih heroja, poručnik bojnog broda Rolan Morijo.
Na „Monge“ koja je u površinskoj plovidbi punila svoje baterije, u noći 29. decembra 1915. oko petnaest milja jugoistočno od ulaza u Boku, naletjela je austrougarska krstrica „Helgoland“ i udarivši je pramcem, nanijela joj teška oštećenja. Francusku podmornicu koja je počela da tone, s par topovskih hitaca dokrajčio je austrougarski razarač “Balaton“.
Komadant Morijo, u maniru starih kapetana, odbio je da napusti “Monge“ i potonuo je sa svojim brodom na dno Jadrana. Pored njega, stradala su još dva Francuza, a 25 preživjelih, spasili su austrougarski ratni brodovi. Francuska Ratna mornarica kasnije je čak trima svojima podmornicama dala ime Rolana Morijoa. Imenom Rolana Morijoa zove se i Centar za obuku posada nuklearnih podmornica. Budući da precizna lokacija olupine podmornice “Monge“ do danas nije otkrivena, Francuzi su u Crnu Goru poslali svoj specijalni ratni brod “Pluton“, a njihov domaćin je ovdje formalno Mornarica VCG, ispred koje posjetu aktivnosti „Plutona“ u našim vodama koordinira kapetan fregate Milan Jevtović. Međutim, u priči kao jedan od učesnika pojavljuje se i državna firma Regionalni centar za obuku ronilaca za podvodno deminiranje RCUD iz Podgorice, a čiji direktor Veselin Mijajlović već godinama nastoji da RCUD predstavi kao nezaobilazan autoritet u oblasti istraživanja podmorja i podmorske arhelogije.
Dobro upućeni izvor “Vijesti“ tvrdi da je upravo RCUD navodno Francuzima s “Plutona“ “servirao“ tobožju poziciju na kojoj se prema saznanjima te firme, nalazi olupina podmornice “Monge“, pa je francuski brod juče ujutro prvo pretraživao podmorje južno od Mamule na ulazu u Boku.
- Ovdje, međutim, nije ‘Monge’ već britanska podmornica H-3 koja je na nepunu milju jugoistočno od Mamule, potonula 15. jula 1916. kada je upala u jedno od austrougarskih defanzivnih minskih polja pred njihovom vojnopomorskom bazom u Boki. Olupina H-3 leži na dubini od 76 do 78 metara pred Bokom i njena pozicija i istorija je vrlo dobro poznata svima koji su upućeni u tu materiju, osim rukovodstvu RCUD-a koji nastavlja da ovako bruka Crnu Goru - kazao je tim povodom “Vijestima“ Dragan Gačević, ronilac i istraživač podmorja iz Herceg Novog i autor knjige i dokumentarnog filma „Podmorje Crne Gore“.
RCUD i njegov direktor su avgusta prošle godine televizijsku ekipu RTCG doveli u plićak kod Ade Bojane i tamo pred kamerama govorili o “pronalasku nepoznatog potopljenog ratnog broda koji najviše liči na raketnu topovnjaču“. Ta priča koja je kao ekskluziva, preko RTCG, obišla svijet, postala je odmah predmet sprdnje u međunarodnim krugovima koji se bave podvodnom arheologijom, ali i opštom istorijom jer su RCUD i novinarka RTCG “pronašli“ i pogrešno identifikovali olupinu za koju se sve znalo već 105 godina – francusku podmornicu “Fresnel“ iz Prvog svjetskog rata, a koja je spletom nesrećnih okolnosti i ratnih dejstava, stradala na ušću Bojane 5. decembra 1915. godine.
Iz RCUD juče nisu odgovorili na upućena pitanja.
Prema nezvaničnim saznanjima francuski brod “Pluton“ koji bi trebalo da u naredna dva dana uplovi u luku Bar, približiće se prethodno i lokaciji olupine “Fresnela“ na ušću Bojane, a ronioci francuske RM pretražiće i detaljno snimiti ostatke te podmornice koja ima status ratnog groba jer je na njoj prilikom nasukanja i uništenja plovila, 1915. stradao jedan francuski mornar.
Tokom boravka “Plutona“ u crnogorskim vodama, njega prati remorker PR-41 Mornarice VCG, a dobro upućeni izvor ističe da su juče ujutro, dok su ta dva broda bili u području oko Mamule i ulaza u Boku, na trenutak zašli i u hrvatske teritorijalne vode, zbog čega je odmah propisno reagovala Obalska straža Hrvatske i radio vezom ih upozorila da se vrate na crnogorsku stranu morske granice pred Bokom.
