U doba srednjeg vijeka, u vaktu bosanske samostalnosti, naša dolina bila je prepoznatljiva po poljoprivredi, a okolina po stočarstvu. 

Potrebe stanovništva za kožom činile su je iznimno bitnom pa se tako vršio i izvoz, na način da se sirova usoljena koža izvozi, a najzastupljeniji kupci bili su primorska mjesta i gradovi.

Finalni proizvod

Takav vid trgovine davao je dobre rezultate sve do dolaska Osmanlija 1463. godine, kada su se običaji promijenili, pa i trgovina. Zanatstvo se počelo polako širiti. U Sarajevu su s radom počele tabhane, odnosno radionice, gdje se koža štavila da se naprave finalni kožni proizvodi.

Prve tabhane nastale su u Bosni, tačnije u Sarajevu. Kako je za proces štavljenja potrebna velika količina vode, najbolje mjesto za otvaranje radionica bilo je pored Miljacke, pa je u blizini s desne obale nastala tabačka čaršija, koja se prostirala od današnje Vijećnice do Careve ćuprije. Štavljenjem kože nastat će i esnafi koji su vezani za kožu, a to su tabački, sarački, krznarski, čizmedžijski i kao posljednji se pojavljuje kundurdžijski, odnosno cipelarski. Svi ti esnafi bili su zastupljeni u malim čaršijama oko današnje Baščaršije, za “Avaz” govori Mufid Garibija, arhitekta i dobar poznavalac historije grada.

Poznato je da je Sarajevo imalo 45 čaršija na kojima je bio zastupljen 81 zanat. Posebno je interesantan čizmedžijski, na današnjoj lokaciji čizmedžiluk, istočno od Begove džamije. Lokacija se prostirala od današnje ulice Sarači do Čurčiluka velikog, a bila je poznata i po tome što se u njoj nalazila jedna od glavnih ćelija narodnooslobodilačkog pokreta.

Čizmedžijski esnaf je ručno pravio opanke koji su u 15. stoljeću bili zamjena za kundure ili cipele. Osim osnovne sirovine, to jest kože, jedno od sredstava bez kojeg zanat ne bi mogao funkcionirati je i ljepilo koje se zvalo ćiriš, a uvozilo se iz Carigrada. Ljepilo ćiriš bilo je izuzetno skupo, a sam recept nastajanja kasnije je nekoliko Sarajlija otkrilo pa su se napravile radionice, odnosno male fabrike zvane ćirišhane. Jedna od njih je bila u Kovačićima, s desne obale Miljacke.

Posljednji ćirhandžija bio je Abdullah Bibac, a interesantan je bio po tome što recept ljepila nikom nije ostavio. Bio je vlasnik posljednje ćirišhane, koja se nalazila u blizini Višegradske kapije na Vratniku, koja je prestala s radom početkom Prvog svjetskog rata. Obuća koja se koristila bile su čizme, mestve (kožne čarape), papuče i nanule. Ovaj kožarski esnaf izrodit će i neke nove zanate koji će samo ojačati snagu zanatstva našeg tada bogatog Sarajeva.

Posebna priča

Čizmedžijski zanat brojao je oko 200 majstora tog vakta. Krajem 19. stoljeća počeo je polako odumirati, posebno poslije Prvog svjetskog rata, da bi se nakon Drugog zvanično i ugasio. Posljednji čizmedžija je bio Hasanaga Džanić, a nastavak ovog esnafa i zanata preuzeli su krajem 19. stoljeća kundurdžije ili cipelari. Svaki ovaj esnaf, pa i zanat vezan za kožu ima svoju posebnu priču, a neke od njih su čak i opjevane u narodnim pjesmama.

Nastavljena tradicija

I danas pokoji čizmedžija, odnosno kundurdžija, ima svoje mjesto u kundurdžijskoj ulici na čaršiji, a jedan od onih koji su naslijedili tradiciju svog oca, uvaženog hadži Rašida je njegov sin Adnan Talić, interesantan po tome što je, i nakon završenog Ekonomskog fakulteta, nastavio porodičnu tradiciju i bavljenje zanatom, ističe Garibija.