I pored višemjesečnih pauza u radu većine kantonalnih skupština u Federaciji Bosne i Hercegovine i neprihvatljivo malog broja održanih sjednica polovine njih, niti u jednoj skupštini svi njeni poslanici nisu prisustvovali svim održanim sjednicama. Od ukupno 289 poslanika kantonalnih skupština, njih 132 (46 posto) bili su odsutni bar sa jedne sjednice.
Ovo su neki od podataka monitoringa rada kantonalnih skupština u FBiH u 2017. godini, koje su danas prezentirali predstavnici Centara civilnih inicijativa (CCI).
Usvojena jedna strategija
Po intenzitetu rada kantonalnih skupština tokom prošle godine uočena je podjela na dvije grupe.
Jednu, u koju spadaju skupštine Unsko-sanskog kantona (USK), Tuzlanskog (TK) , Zeničko-dobojskog (ZDK), Bosansko-podrinjskog (BPK) i Kantona Sarajevo (KS), koje su u 2017. godini održale od 15 do 17 sjednica, odnosno, više od jedne sjednice mjesečno, u prosjeku.
U drugu, sa skoro dvostruko nižim intenzitetom rada, spadaju Skupštine Posavskog, Srednjobosanskog (SBK) i Zapadnohercegovačkog kantona (ZHK), sa po osam održanih sjednica, i Hercegovačko-neretvanskog (HNK) i Kantona 10, sa po devet.
Projekt menadžer CCI-ja Ivica Ćavar naveo je da se, pojedinačno, po skupštinama, po produktivnosti rada izdvajaju Skupština KS sa 245 razmotrenih mjera za godinu dana te Skupština USK, sa 172 razmotrene mjere.
Konstatovano je i to da je u cijeloj prošloj godini, u svih 10 kantona zajedno, usvojena samo jedna strategija i to kada je Skupština HNK sa zakašnjenjem, kao posljednja u nizu, konačno usvojila strategiju razvoja kantona.
- Osim strategija, u posmatranom periodu i realizacija zakona bila je prilično niska, pogotovo novih, "temeljnih" zakona. Naime, usvojeno je ukupno 128 zakona, od čega je samo 57 temeljnih - istaknuo je Ćavar na današnjoj pres-konferenciji, dodajući da su ostalo tek izmjene i dopune već postojećih akata.
Ono što je jedino istaknuto kao pozitivno je to da je već treću godinu zaredom, u vremenu usvajanja budžeta, ostvareno značajno poboljšanje u odnosu na prethodni period.
- Najprije je pri usvajanju budžeta za 2016. i 2017. godinu, prvi put je više od pola kantona na vrijeme dobilo budžet. A onda je, usvajanjem budžeta za ovu godinu ostvaren dodatni, za naše uvjete, zaista fascinantan iskorak jer su skupštine čak osam kantona budžete usvojile na vrijeme, prije početka godine na koju se odnose - kazao je Ćavar.
Jedini izuzetak su, dodao je, skupštine USK i ZDK.
Projekt-menadžer CCI-ja ukazao je i na činjenicu da transparentnost kantonalnih skupština, generalno, još nije na poželjnom nivou te da poseban problem predstavlja donošenja budžeta na netransparentan način, uz ignoriranje potrebe za učešćem javnosti u čitavom procesu.
Prema riječima konsultanta CCI-ja Alena Čulara, ono što je posebno poražavajuće je da institucije vlasti krše zakone.
- Osim toga, u posmatranom periodu registrirani su i novi slučajevi kršenja Ustava i nastavak ignoriranja ranije donesenih presuda ustavnih sudova, u pojedinim kantonima - dodao je.
Odgovornost poslanika Skupštine ZDK
Naveo je primjer kada je Vijeće za zaštitu vitalnih interesa Ustavnog suda FBiH početkom februara 2017., donijelo presudu da je Nacrtom Zakona o udžbenicima i nastavnim sredstvima za osnovne i srednje škole u Kantonu 10, povrijeđen vitalni nacionalni interes bošnjačkog i srpskog naroda.
Osim toga, povreda vitalnog nacionalnog interesa utvrđena je i presudom iz jula ove godine, kada je isto vijeće utvrdilo da je, usvajanjem Odluke o imenovanju privremenog Upravnog odbora Univerziteta u Bihaću i Odluke o izboru predsjedavajućeg, zamjenika predsjedavajućeg i članova radnih tijela Skupštine USK, povrijeđen vitalni nacionalni interes srpskog naroda u Unsko-sanskom kantonu.
Predstavnici CCI-ja, između ostalog, konstatovali su da učestalost održavanja sjednica skupština, vrijeme koje se provodi u radu na njima i oko njih te rezultati tog rada, ozbiljno dovode u pitanje opravdanost plaćanja rada kantonalnih skupština.
Posebno su istaknuli činjenicu da, zasada, samo Skupština Zeničko-dobojskog kantona, zahvaljujući principijelnoj odluci svojih poslanika na početku aktuelnog mandata, funkcionira tako da nijedan njen član (s izuzetkom novog Predsjedavajućeg Skupštine, od 12. aprila 2017.) nije na platnom spisku Skupštine, odnosno, nije zaposlen u njoj.
Poslanici niti jedne druge kantonalne skupštine nisu su slijedili primjer ZDK, već su ga "dosljedno ignorirali".
- Za razliku od ovog čina socijalne osjetljivosti i društvene odgovornosti poslanika Skupštine ZDK, u skupštinama Podrinjskog kantona, BPK, SBK, HNK, KS i Kantona 10 više od 50 posto poslanika je profesionaliziralo svoj status i primaju redovnu mjesečnu platu od Skupštine. Uključujući i mjesece u kojima skupštine ne održavaju sjednice - istaknuto je na pres-konferenciji.
CCI se pridružio inicijativi poslanika Skupštine ZDK, koju su, usvajajući ovaj zakon, uputili poruku svim drugim kantonalnim skupštinama u FBiH da slijede njihov primjer te da kroz zakonsku proceduru ukinu profesionalizaciju poslaničke dužnosti i privilegije kao što je, naprimjer, "bijeli hljeb".
Na taj način, poslanici Skupštine ZDK pokazali da se politikom ne bave zbog ličnog interesa, nego zbog dobrobiti građana.
