Pošto je podignuta optužnica protiv bivšeg predsjednika Sjedinjenih Američkih Država (SAD) Donalda Trampa u Njujorku, a on je već najavio kandidaturu za predsedničke izbore 2024, postavlja se pitanje da li je to izvodljivo, piše Glas Amerike.
Velika porota na Menhetnu donijela je odluku da se protiv Trampa podigne optužnica, objavila je agencija Reuters.
Ovo je prvi put u istoriji da se jedan sadašnji ili bivši američki predsjednik mora suočiti sa krivičnim gonjenjem.
Razlog podizanja optužnice je isplata sakrivenog novca i zataškavanja slučaja koji uključuje i porno glumicu Stormi Danijels (Stormy Daniels).
Postoji nekoliko uslova za obavljanje funkcije predsjednika SAD.
Prema američkom Ustavu, svako ko ima najmanje 35 godina, državljanin je SAD i živi u Americi najmanje 14 godina, ima pravo da se kandiduje za predsjednika.
Pošto Ustav ne pominje policijski dosije, licu optuženom ili osuđenom za krivično djelo ne bi bilo zabranjeno da obavlja tu funkciju sve dok ispunjava druge uslove.
Mogu li se dodati novi uslovi za predsjedničku kandidaturu?
Pošto su uslovi za predsjedničku kandidaturu zapisani u Ustavu SAD, Kongres ne može da doda nove bez usvajanja novih ustavnih amadnmana.
To nije lak zadatak jer zahtijeva dvotrećinsku većinu glasova u oba doma Kongresa, a potom i ratifikaciju tri četvrtine od ukupnog broja skupština saveznih država.
Šta diskvalifikuje nekoga da se kandiduje?
Onima koji su učestvovali u pobuni protiv SAD, 14. amandman Ustava zabranjuje da obavljaju javnu funkciju. Klauzula je napisana nakon Građanskog rata u SAD i ne pominje druga krivična djela.
Da li je neki predsjednik SAD počinio krivično djelo?
Nijedan predsjednik SAD nije optužen ili osuđen za krivično djelo.
Ričard Nikson (Richard Nixon) je 1974. godine označen kao saučesnik zbog svoje uloge u skandalu Watergate, ali nikada nije optužen za krivično djelo. On je podnio ostavku na funkciju prije nego što je započeo postupak opoziva protiv njega, a predsjednik Džerald Ford (Gerald) ga je kasnije pomilovao.
Predsjednike Endrjua Džonsona (Andrew Johnson), Bila Klintona (Bill Clinton) i Donalda Trampa (Trump) opozvao je Predstavnički dom američkog Kongresa, ali ih je Senat oslobodio. Opoziv nije pravni, već politički proces, koji sa sobom ne nosi krivičnu odgovornost.
Mogu li osuđeni da budu članovi Kongresa?
Mogu. Kao i u slučaju predsjednika, Ustav SAD postavlja nekoliko uslova za služenje u Kongresu.
Članovi Predstavničkog doma moraju da imaju najmanje 25 godina, da su državljani SAD najmanje sedam godina i da žive u državi koju predstavljaju. Senatori imaju slične uslove, ali njihov boravak je produžen na devet godina i moraju imati najmanje 30 godina. Nema riječi o krivičnim djelima.
Iako ih Ustav ne propisuje, Kongres ima neka svoja interna pravila.
Predstavnički dom predviđa da članovi osuđeni za krivična djela koja sa sobom nose zatvorsku kaznu od dvije ili više godina, ne mogu da glasaju i učestvuju u radu odbora. Ali, ta prava se vraćaju ako je osoba reizabrana. Senat nema slično pravilo.
Postoje li još neka ograničenja u kandidovanju za federalnu funkciju?
Predsjednik SAD može da bude izabran na najviše dva mandata, predviđa 22. amandman Ustava.
Amandman je usvojen nakon smrti predsjednika Frenklina Ruzvelta 1945. godine, koji je biran četiri puta.
Za članove Kongresa ne postoji ograničenje broja mandata.
