Američka mreža CNN i portal "Belingcat" rekonstruisali su kako je tim ruske Federalne službe bezbjednosti ( FSB) pratioAlekseja Navaljnog i njegov tim tokom njegovog putovanja u Sibir u avgustu, kada je napadnut nervnim gasom „novičok“.

Trinaestog avgusta oko devet ujutro tridesettrogodišnja Ruskinja Marija Pevčik ukrcala se u avion na letu iz Moskve u Novosibirsk. Nije bila sama. Do Aerodroma Domododevo pratio ju je Oleg Tajakin, mršav, proćelav muškarac plavih očiju. Pevčik, koja vodi kampanju protiv korupcije opozicionog lidera Alekseja Navaljnog, otputovala je u Sibir prije svog pretpostavljenog.

Tim Alekseja Navaljnog je stalno na oku FSB-a koja je naslijedila KGB. Ali, Tajakin nije običan agent, već dio malog tima specijalizovanog za otrove i nervne agense.

Istog jutra, nekoliko agenata otputovalo je za Novosibirsk, dva sata prije Marije Pevčik. Znali su da je Navaljni, trn u oku predsjednika Vladimira Putina, stiže sutradan. Tačno nedjelju dana kasnije Navaljni se borio za život: nakon što je napadnut nervnim gasom iz porodice „novičok“, organi su počeli da mu otkazuju. Onesijvestio se na letu iz Tomska, posljednje stanice na svom putovanju po Sibiru.

Istraga dva medija je također pokazala da je isti tim počevši od 2017. pratio Navaljnog na više od 30 putovanja.

Analizirajući hiljade snimaka telefonskih razgovora, spiskove avio-putnika i drugih dokumenata do kojih je došao, "Belingcat" je, zajedno sa CNN-om, identifikovao agente umješane u slučaj. U istrazi su učestvovali i njemački "Špigl" i ruska onlajn publikacija „The Insider“.

Prošle nedjelje CNN je pokazao Navaljnom fotografije nekoliko agenata za vrijeme intervjua na tajnoj lokaciji u Njemačkoj, gdje se i dalje oporavlja. Kaže da nikoga ne prepoznaje.

- Čudno se osjećam kad gledam njihova lica – rekao je Navaljni, dodavši da je „zastrašujuće“ saznanje da su ga pratili toliko dugo.

Pozivi Kremlju i Julijina bolest

"Bellingcat" i CNN su otkrili da tim za otrove FSB-a ima šest do deset članova, uključujući i ljekare, toksikologe i stručnjake za pružanje hitne pomoći. Prateći Navaljnog, agenti – stari od 30 do 40 godina – obično su putovali u grupama po troje, paralelnim letovima.

Njihov neposredni pretpostavljeni je Stanislav Makšakov, koji je imao čin pukovnika kada je radio na Institutu u Šišaniju kod Saratova, na jugozapadu Rusije, gdje je sedamdesetih godina razvijen nervni agens „novičok“.

Podaci sa mobilnih telefona pokazuju da su nekoliko sedmica prije trovanja Navaljnog Makšakov i general-major Vladimir Bogdanov, komandant Centra za specijalnu opremu u FSB-u, redovno razgovarali sa stručnjacima koji rade na istraživanju nervnih agenasa. Bogdanov ima visok položaj u FSB-u. Podaci s mobilnih telefona pokazuju da je drugog jula bio u kontaktu s visokim zvaničnikom u Kremlju i bliskim saradnikom Vladimira Putina.

Slijedećeg dana, Navaljni i njegova supruga Julija, otišli su na kratak odmor u okolini Kalinjingrada, gdje su odsjeli u hotelu. Spisak putnika pokazuje da su u isto vrijeme u Kalinjingrad otputovala najmanje tri pripadnika FSB-a.

Sigurnosne kamere u hotelu su bile isključene tokom boravka Navaljnijevih, saznaje „Bellingcat“ od izvora.

Mala doza otrova

Šestog jula, nekoliko sati nakon što se tim FSB-a vratio u Moskvu, razboljela se Julija. Navaljni je rekao CNN-u da je bila iscrpljena i dezorijentirana. Oporavila se, ali pravi uzrok bolesti nije utvrđen. Stručnjaci su za CNN rekli da simptomi odgovaraju simptomima trovanja malom dozom otrova.

Poslije putovanja u Kalinjingrad, kod najmanje dva ruska zvaničnika registrovana je pojačana komunikacija telefonom, uključujući i ljude iz sjedišta Kriminalističkog instituta FSB-a u Ulici Akademika Vargi, sa naučnih instituta i visokih zvaničnika FSB.

Šef Instituta "Signal" u Moskvi, koji je ranije identifikovan kao jezgro ruskog tajnog programa za razvoj novičoka, Artur Žirov, redovno je kontaktirao s jednim naučnikom iz Sankt Peterburga Sergejem Čepurom. On je sa svoje strane bio blisko povezan s timom ruske vojne obaveštajne službe GRU, koja stoji iza trovanja Sergeja Skripalja i njegove kćerke Julije, koji su preživjeli.

Navaljnog nadzirala dva tima

Dva tima od pet-šest članova pratila su Navaljnog prilikom putovanja u Sibir. Podaci s mobilnih telefona pokazuju da je Marija Pevčik bila pod nadzorom u hotelu u Novosibirsku. Nakon što je pratio Pevčikovu i Navaljnog do aerodroma u Moskvi, Tajakin je danonoćno boravio u sjedištu Kriminalističkog instituta u Akademika Vargi i komunicirao s timovima na terenu.

Iz Novosibirska Navaljnijeva ekipa otputovala je u Tomsk da se sastane sa aktivistima iz opozicije. U noći 19. avgusta, Aleksej Aleksandrov (39), operativac FSB-a, jedan od članova tima za otrove, primio je poruku iz Hotela "Ksander", gde je odsjeo Navaljni sa svojim ljudima.

Nova varijanta „novičoka“

Navaljni ne zna kako je otrovan te noći. Za CNN je rekao da je u hotelskom baru „Velvet“ oko 23 sata probao koktel, „koji je stvarno bio loš“.

– Popio sam par gutljaja, spustio čašu na sto i otišao u sobu- rekao je on.

Možda se tako otrovao, a možda su otrov stavili u veš koji je dao na pranje u hotelu. Mogli su da sipaju nekoliko kapi na peškir ili na jastuk, ili u flašu šampona. Stručnjaci za nervni gas kažu da su napadači upotrebilii do sada nekorištenu varijantu novičoka, A242 ili A262, koji je veoma otrovan.

Zavisno od doze, potrebno je i do 12 sati da počne da djeluje na nervni sistem, kažu stručnjaci. Osim ako se ne ubrizga tačna doza, gotovo je nemoguće dozirati ga tako da onesposobi čovjeka, ali da ga ne ubije.