Sve štetne supstance koje se unose u organizam uglavnom prvo dolaze u kontakt sa sluznicom usne šupljine. Osim nikotina, duhanski dim sadrži oko 4.000 različitih toksičnih supstanci, od čega su 43 kancerogene.
Crvene tačkice
Na oralnu sluznicu duhanski dim djeluje iritativno, i to hemijski i termički. Odgovor oralne sluzokože na te iritacije naziva se nikotinski stomatitis. Kod dugogodišnjih pušača najčešće promjene možemo primijetiti na usnama i na tvrdom nepcu. Promjene se manifestiraju na rumenom dijelu usana u vidu bijelo-sive boje kružnog oblika, veličine od nekoliko milimetara do jednog centimetra, i na tom mjestu se najčešće drži cigareta. Također, kod njih je rumeni dio usana bjeličast, s crvenim tačkicama koje predstavljaju inflamirane pljuvačne žlijezde.
Najizrazitije promjene kod pušača srećemo i na sluznici tvrdog nepca. Ona postaje mutna, svijetloblijeda, neprozirna, s naboranom površinom. Osim toga, na nepčanoj sluznici možemo primijetiti inflamirane otvore kanala malih pljuvačnih žlijezda.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, pušenje je odgovorno za oko 4 miliona smrtnih slučajeva godišnje. Smatra se da će do 2030. godine duhan biti glavni uzrok smrti i invalidnosti kod svjetske populacije, od koga će stradati više od 10 miliona ljudi.
Također, kod muškaraca koji su teški pušači i kod žena pušača s povišenim vrijednostima serumskog estrogena i progesterona, zbog trudnoće ili upotrebe antibebi pilula, često srećemo hiperpigmentaciju oralnih tkiva (melanoze pušača). To su smeđe multifokalne pigmentacije, nejasnog ruba, koje su najčešće prisutne na mjestima koja su izložena visokoj koncentraciji dima, kao što su usne, labijalna gingiva i nepce. Međutim, prestankom pušenja ove hiperpigmentacije se gube.
Karakterističan zadah
Na zubima pušača srećemo pigmentacije i karakterističan zadah od duhana. U usnoj šupljini pušača često se sreću i maligne promjene, tako da kod njih imamo četiri puta veći rizik od obolijevanja od karcinoma usne šupljine nego kod nepušača.
Čak i ako je usna šupljina pristupačna regija za pregled, i predstavlja regiju kojom se bave mnogi stručnjaci stomatoloških i medicinskih specijalnosti, kliničko iskustvo specijalista koji se bave problematikom tumora usne šupljine govori da karcinomi u uznapredovaloj fazi nisu rijetkost.
Rizik od parodontopatije
Pušenje predstavlja jedan od glavnih faktora rizika za nastanak parodontopatije, što je prepoznato u posljednjih dvadesetak godina. Pušenje prouzrokuje sužavanje krvnih sudova u gingivi. Zbog toga je kod pušača prisutan manji stepen inflamacije gingive, kao i manji stepen krvarenja, za razliku od drugih kliničkih znakova parodontopatije koji su značajno izraženiji.
Manje kisika
Sužavanje krvnih sudova dovodi do smanjenog dopremanja kisika i hranjivih materija u gingivu, pa je umanjena i mogućnost eliminacije štetnih produkata oštećenog tkiva, što dovodi do neodgovarajućeg imunološkog odgovora.
Imunološki odgovor
Posebno treba istaći neutrofile, koji spadaju u prvu liniju odbrane protiv bakterijske infekcije, kojih u većem broju ima u perifernoj cirkulaciji pušača, ali je njihova funkcija umanjena. Kod pušača je smanjen broj imunoregulatora T-ćelija i kao rezultat svega toga imamo poremećen specifični i nespecifični imunološki odgovor.
